Geçmiş olsun. Bağırsak kanseri ve meme kanseri kalıtsal olarak geçtiği bilinen kanser türleridir. Amcanızda bağırsak kanseri ve halanızda meme kanseri olması nedeniyle baba tarafından risk taşıyorsunuz. Yaşınızı bilmediğim için bir tahmin yapabilmek güç, ancak çok heyecan yapmadan doktor takibinde olmanzıda yarar var. Aşağıdaki bilgilerden de anlayabileceğiniz gibi toplumdaki sıradan bir kişiye gore sizde biraz daha fazla risk olabilir, ama bence çok da abartmamakta fayda var.
Meme kanseri kadınlarda sıktır. Otuz yaşın altında meme kanseri gelişme olasılığı her 2,500 kadında bir iken, bu oran 40-59 yaş arası 24 kadından birine ve 60-79 yaş arası ise her 13 kadından birine yükselmektedir. Meme kanserlerinin sadece % 8’i kalıtsaldır. Kalıtım açısından riskli kadınlarda BRCA 1 ve BRCA 2, PTEN, p53, AT ve HNPCC genlerindeki değişiklikler araştırılabilir. İlk adetin 13 yaşın altında görülmesi, 51 yaşın üzerinde menopoza girilmesi, beş senenin üzerinde sürdürülen hormon tedavisi (HRT), projesteron ve östrojeni birlikte içeren ilaçlar tek başına östrojen içerenlere göre daha risklidir. Kadının doğum yapmaması, ilk gebeliğin 30 yaş sonrası gerçekleşmesi, menopoz sonrasında kilo alınması (düzenli olarak spor yapmak meme kanseri riskini azaltır), düzenli alkol kullanımı, daha önce yapılan meme biyopsisinde atipik hiperplazi veya in situ lobüler karsinom bulunması, ergenlik yaş döneminde radyoterapi (ışın tedavisi) görmek, 30 yaş öncesi meme dokusuna radyoterapi uygulanması gibi nedenler meme kanserine yakalanma riskini arttırır. Aileden dolayı meme kanseri açısından belirgin risk faktörü olan ve araştırılması gereken hastalar şunlardır: birinci derecede akrabada 50 yaşın altında meme kanseri görülmesi, akrabada herhangi bir yaşta yumurtalık kanseri olması, akrabasında gen taramasında BRCA1/2 mutasyonu belirlenmesi, birden çok akrabasında meme ve /veya yumurtalık kanseri belirlenmesi, anne veya baba tarafında iki veya daha fazla akrabasında 50 yaşın altında meme kanseri veya herhangi bir yaşta yumurtalık kanseri olması ve ailede herhangi bir yaşta erkek meme kanseri bulunması durumunda derinlemesine araştırma (genetic araştırmalar ve diğer tarama testleri) yapılmasında yarar vardır.
Bağırsak kanseri için risk grubundaki kişiler: 50 yaşın üstündeki kişiler (hastaların % 90’ı), ailede kalın bağırsak kanseri olanlar, ailevi polipozis hastalığı olanlar, yüksek yağ ve kalorili (özellikle hayvansal yağlar) ve düşük lifli diyetle beslenen kişiler, kalın bağırsak polipleri olanlar, yumurtalık, rahim veya meme kanseri öyküsü olan kadınlar, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalığı varlığı, aşırı kilolu olmak, egzersiz yapmamak, şeker hastalığı, sigara ve aşırı alkol kullanmak ve uzun süreli olarak gece vardiyasında çalışmaktır. ABD’de yapılan birçok araştırmada kalın bağırsak kanseri tanısı konulan hastaların % 80’inde ailevi bir bağ bulunmadığı ve buna karşın % 20’sinde ise ailevi bir bağ olduğu belirlenmiştir. Kalın bağırsak kanserinin yaklaşık % 70’i kalın bağırsağın ilk 1.5 metrelik bölümünde yer alırken, % 30’u ise rektum denilen makata yakın olan son bölümünde yer alır. Bu kalın barsak kanseri hastalarının sadece % 5’inde Lynch sendromu denilen ailevi kalın bağırsak kanseri sendromu olduğu bilinmektedir. Birinci derecede akrabada kalın bağırsak kanseri olduğu zaman riskin genel nüfusa göre 2 kat civarında arttığı bilinmektedir. Ailede kalın bağırsak kanseri tanısı konulan kişinin 60 yaşın altında bu hastalığa yakalanması durumunda ve birden çok aile bireyinde kalın bağırsak kanseri olması durumunda riskin daha arttığı bilinmektedir (
www.cancer.org).
Dr. Korhan Taviloğlu
Genel Cerrahi Profesörü
www.genelcerrah.com
www.drtaviloglu.tv
(0530) 
